Γενικά στοιχεία της περιοχής

Στο βορειοδυτικό άκρο της Πελοποννήσου, από τον Πατραϊκό κόλπο έως λίγο πριν την Κυλλήνη, εκτείνεται η προστατευόμενη περιοχή του Δάσους Στροφυλιά και της λιμνοθάλασσας Κοτύχι. Το μήκος της φτάνει τα 22 χιλιόμετρα, ενώ το πλάτος κυμαίνεται από 0,5 έως 4 χιλιόμετρα περίπου. Η περιοχή μοιράζεται στους νομούς Αχαΐας και Ηλείας και στους Δήμους Δυτικής Αχαΐας και Ανδραβίδας-Κυλλήνης, απλώνεται δε από τη λιμνοθάλασσα Καλόγρια στο βορρά έως την αλυκή Λεχαινών στο νότο και από την Εθνική οδό Ε 55 Πατρών – Πύργου – Ολυμπίας στα ανατολικά έως το θαλάσσιο μέτωπο του Ιονίου πελάγους στη δύση. Η ευρύτερη περιοχή καταλαμβάνει έκταση 143.000 στρέμματα περίπου, ενώ το Εθνικό Πάρκο, χωρίς τα θαλάσσια οικοσυστήματα, 60.000 στρέμματα περίπου.

Η περιοχή είναι πεδινή, με μεγάλα τμήματα μηδενικού υψομέτρου, ενώ οι μόνοι λόφοι που δεσπόζουν είναι τα Μαύρα βουνά (240 μ.) στο ακρωτήριο Άραξος, καθώς και ένας λοφίσκος στο ακρωτήριο Κουνουπέλι (47 μ.). Ο πλούτος και η ποικιλότητα των βιοτόπων που απαντώνται στην περιοχή, την καθιστούν έναν μοναδικό προορισμό υψηλής αισθητικής και οικολογικής αξίας. Τα ενδιαιτήματα αυτά συγκροτούν ένα ενιαίο οικοσύστημα, η διατήρηση και η λειτουργία του οποίου στηρίζεται στην καλή λειτουργία όλων των επιμέρους στοιχείων.

Βέβαια, στη φύση δεν υπάρχουν πάντοτε συγκεκριμένα όρια ανάμεσα στους φυσικούς σχηματισμούς. Έτσι κι εδώ τα όρια των ενδιαιτημάτων αρκετές φορές δεν είναι σαφή και καθορίζονται από παράγοντες όπως η γεωμορφολογία, η παρουσία γλυκού και αλμυρού νερού, οι εποχιακές διακυμάνσεις της ποσότητας των νερών, η απόσταση από τη θάλασσα. Επίσης, ο άνθρωπος μέσα στην ιστορική του πορεία στην περιοχή επηρεάζει το τοπίο και το περιβάλλον, αλλά και επηρεάζεται από αυτό.

Βασικό χαρακτηριστικό του πεδινού εδάφους είναι η μεγάλη περιεκτικότητα σε άμμο και άργιλο, αποτέλεσμα της έντονης μεταφοράς και διασποράς της άμμου από την ακτή προς το εσωτερικό υπό την επίδραση των δυτικών ανέμων. Το κλίμα είναι ήπιο χωρίς ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι ή ιδιαίτερα χαμηλές το χειμώνα. Η βροχόπτωση είναι ικανοποιητική, με μια βιοκλιματικά ξηρή περίοδο 100 περίπου ημερών το έτος.

Ολόκληρο σχεδόν το δυτικό μέτωπο καταλαμβάνεται από παραλιακές κινούμενες θίνες (αμμουδιές και αμμόλοφους), που εκτείνονται σε βάθος δεκάδων μέτρων προς τη στεριά, εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, διάσπαρτες με φυτά της άμμου και πεύκα με νανώδη μορφή.

Την περιοχή διατρέχει ένα σύστημα μόνιμων ή εποχικών αργά ρεόντων ή στάσιμων υδάτων, απομονωμένων ή σε εποχιακή επικοινωνία, που η έξοδός τους προς τη θάλασσα εμποδίζεται από το τείχος που υψώνουν οι παραλιακοί αμμόλοφοι. Ο κύριος όγκος των νερών δημιουργεί τις λιμνοθάλασσες Κοτύχι, Πρόκοπος και Άραξος (ή Πάπα). Το έλος Λάμια, οι αλυκές Λεχαινών ο αύλακας Κέντρος και μικρότερες λίμνες, εποχικά γλυκά ή αλμυρά έλη και νερόλακκοι σε ξέφωτα του δάσους, ρυάκια και χείμαρροι συμπληρώνουν το υδάτινο δίκτυο. Τα υγροτοπικά οικοσυστήματα, ως χώροι υψηλής βιοποικιλότητας, αποτελούν χώρους στάθμευσης, διαμονής και αναπαραγωγής ειδών πτηνών, μόνιμο βιότοπο ειδών χλωρίδας και πανίδας, αλλά και σημαντικούς πόρους, καθώς οι μόνιμοι όγκοι νερών λειτουργούν ως φυσικά ιχθυοτροφεία, τα λεγόμενα διβάρια.

Μέσα στις συνθήκες αυτές αναπτύχθηκε το μεγαλύτερο και ωραιότερο δάσος κουκουναριάς της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, που πέρα από μοναδικό στολίδι αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας, ιδιαίτερα προστατευόμενο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το δάσος Στροφυλιά παρέχει όλες τις ευεργετικές επιδράσεις των δασικών οικοσυστημάτων (διατήρηση υδατικού ισοζυγίου, δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα, παραγωγή οξυγόνου, αποτροπή των διαβρώσεων, βελτίωση του μικροκλίματος κ.α.).

Όσον αφορά το νομικό πλαίσιο, που επισφραγίζει την αξία της περιοχής, αποτελεί Υγρότοπο Διεθνούς Σημασίας από το 1975, σύμφωνα με τη Σύμβαση Ramsar (1971), έχει ενταχθεί στο δίκτυο «Φύση 2000», το 2009 χαρακτηρίστηκε Εθνικό Πάρκο και ένα τμήμα της αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής. Λόγω της εξαιρετικής της σημασίας αποτελεί μια από τις 29 προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας, για τις οποίες έχει συσταθεί Φορέας Διαχείρισης με το Νόμο 3044/2002.

Στις περιοχές προστασίας της φύσης, που είναι μεγάλης οικολογικής και περιβαλλοντικής αξίας, εντάσσονται 13 διαφορετικές ενότητες που όμως έχουν μεταξύ τους άμεση σχέση και πιθανή υποβάθμιση της μιας είναι ικανή να προκαλέσει υποβάθμιση στο σύνολο του Εθνικού Πάρκου. Αυτές είναι:

• το Δάσος Στροφυλιά
• η λιμνοθάλασσα Κοτύχι
• η λιμνοθάλασσα Πρόκοπος
• η λιμνοθάλασσα  Άραξος
• το Έλος Λάμια
• τα βραχώδη υψώματα με την ονομασία Μαύρα Βουνά
• οι περιοδικά κατακλυζόμενες με νερό εκτάσεις
• τα υγρά λιβάδια της περιοχής
• οι αμμώδεις παραλίες όπου σχηματίζονται θίνες
• οι καλαμιώνες
• τα υδατορέματα της ευρύτερης περιοχής που καταλήγουν στις λιμνοθάλασσες  Κοτύχι και Πρόκοπος
• η αλυκή Λεχαινών
• τα θαλάσσια οικοσυστήματα

Καθεστώς Προστασίας

Οι λιμνοθάλασσες Κοτύχι και Πρόκοπος, καθώς και το έλος Λάμια προστατεύονται από τη Συνθήκη Ramsar (1971) σύμφωνα με την οποία χαρακτηρίζονται ως υγρότοποι διεθνούς σημασίας και χρήζουν προστασίας (Νομοθετικό Διάταγμα 191/1974). Τα όρια της περιοχής Ramsar περιλαμβάνουν επίσης και το Δάσος της Στροφυλιάς (http://www.oikoskopio.gr/map/). Από το 1998 περίπου στην περιοχή εντός των ορίων χωρικής αρμοδιότητας του ΦΔ εντοπίζονται 5 περιοχές του δικτύου «Φύση 2000» που χωρίζονται σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας (σύμφωνα με την Οδηγία 2009/147/EC) και Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/EC). Πιο αναλυτικά περιλαμβάνονται:

• 2 Ζώνες Ειδικής Προστασίας για Πουλιά: GR2330009 (Λ/θ Κοτύχι – Αλυκές Λεχαινών) και GR2320019 (Υγρότοποι Καλόγριας, Έλος Λάμιας, Δάσος Στροφυλιάς).
• 3 Ειδικές Ζώνες Διατήρησης: GR2320001 (Λ/θ Καλόγρια, Δάσος Στροφυλιάς, Έλος Λάμιας), GR2330006 (Λ/θ Κοτύχι) και GR2330007 (Παράκτια Ζώνη Κυλλήνη – Τούμπι).

Το 2002 ιδρύθηκε μόνιμο Καταφύγιο Άγριας Ζωής στις περιοχές Βιοτόπου Δάσους Στροφυλιάς, Λίμνης Προκόπου – Λάμιας, σε έκταση εμβαδού 12.500 στρ. (Υπ’ αριθ. 3734 απόφαση, ΦΕΚ Β’ 39/18-01-2002).
Με τον Ν. 3044/2002 (ΦΕΚ Α’ 197/27-08-2002) ιδρύεται ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς με σκοπό τη διοίκηση και διαχείριση της αντίστοιχης προστατευόμενης περιοχής τα όρια της οποίας καθορίζονται με τους χάρτες που επισυνάπτονται στο ΦΕΚ. Οι αρμοδιότητες των ΦΔ Προστατευόμενων Περιοχών έχουν ήδη καθοριστεί με τον Ν. 2742/1999 (ΦΕΚ Α’ 207/07-10-1999).

Το 2009 σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 12365 ΚΥΑ (ΦΕΚ Δ’ 159/29-04-2009) χαρακτηρίζονται οι χερσαίες, υδάτινες και θαλάσσιες περιοχές της λιμνοθάλασσας Κoτυχίου, του δάσους Στροφυλιάς και της ευρύτερης περιοχής τους (Ν. Αχαΐας Ν. Ηλείας) ως «Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κoτυχίου – Στροφυλιάς», με όρια και ζώνες προστασίας που περιγράφονται στην ίδια ΚΥΑ.

Απειλές

Απειλές για την περιοχή του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς.

Η προστατευόμενη περιοχή αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα υποβάθμισης των φυσικών της χαρακτηριστικών εξαιτίας ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που διενεργούνται ανεξέλεγκτα, όπως η ρίψη απορριμμάτων, η κίνηση οχημάτων και το παράνομο κυνήγι. Με τον όρο υποβάθμιση εννοούμε τη μείωση της οικολογικής και αισθητικής της αξίας που μπορεί να προκληθεί είτε από την εγκατάλειψη είτε από την αυθαίρετη ανθρώπινη δραστηριότητα.

Οι εκτεταμένες αμμώδεις παραλίες σε συνδυασμό με την ιδιαιτερότητα του δάσους κουκουναριάς αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες και γνωστό τουριστικό προορισμό ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Στις παρυφές των δρόμων που οδηγούν στις πιο πολυσύχναστες παραλίες και θέσεις αναψυχής, η συγκέντρωση των απορριμμάτων, κατά κύριο λόγο αντικείμενα μιας χρήσης, είναι τεράστια. Εκτός από την αισθητική υποβάθμιση του τοπίου που προκαλούν, αποτελούν εστίες μόλυνσης καθώς και συνεχή κίνδυνο για την εκδήλωση πυρκαγιάς.

Επιπρόσθετα, η κίνηση τροχοφόρων και επισκεπτών σε όλο το μήκος της προστατευόμενης παραλιακής ζώνης έχει σαν συνέπεια την καταπάτηση των ειδών που συνθέτουν την βλάστηση της περιοχής, μερικά από τα οποία είναι ενδημικά, τη διακοπή της συνέχειας του οικοσυστήματος, την υποβάθμιση μέχρι και καταστροφή σε ορισμένες θέσεις των αμμολόφων που δρουν προστατευτικά για το δάσος, και την άναρχη ανάπτυξη των τουριστικών δραστηριοτήτων στην έκταση της παραλίας. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι η αμμώδης ακτή σε όλο το μήκος της προστατευόμενης περιοχής (περίπου 20 χλμ.) αποτελεί σημαντική περιοχή ωοτοκίας για τη θαλάσσια χελώνα Caretta caretta, αλλά και από τις πιο καλά ανεπτυγμένες ζώνες αμμολόφων στη χώρα μας.

Μια σημαντική απειλή για την ορνιθοπανίδα της περιοχής είναι η παράνομη άσκηση κυνηγιού που παρατηρείται κυρίως στις λιμνοθάλασσες Πρόκοπος και Κοτύχι. Σύμφωνα με το χαρακτηρισμό της προστατευόμενης περιοχής, οι υγρότοποι, το δάσος και η παραλιακή ζώνη αποτελούν την Α΄ Ζώνη (Περιοχή Προστασίας της Φύσης) του Εθνικού Πάρκου, τμήμα του οποίου έχει οριστεί επιπλέον ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής. Στην περιοχή αυτή το κυνήγι απαγορεύεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και για όλα τα είδη. Οι υγρότοποι αποτελούν μεταναστευτικό σταθμό για μεγάλο αριθμό και ποικιλία ειδών πουλιών καθώς και σημαντικό χώρο αναπαραγωγής για απειλούμενα είδη. Το παράνομο και εντατικό κυνήγι θέτει σε απειλή τα είδη που χρησιμοποιούν τις λιμνοθάλασσες είτε για να τραφούν είτε για να φωλιάσουν, και έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση του αριθμού πουλιών που παρατηρούνται στην περιοχή. Επιπλέον, προκαλεί όχληση και στους επισκέπτες οι οποίοι συχνά εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους για μια δραστηριότητα που δεν συνάδει με τον χαρακτηρισμό «προστατευόμενη περιοχή».

Η θεσμοθέτηση της περιοχής ως Εθνικό Πάρκο και η οριοθέτηση ζωνών προστασίας, αποτελούν σημαντικό εργαλείο για τη χωροθέτηση και τον αποτελεσματικότερο έλεγχο των δραστηριοτήτων που επιτρέπονται ή όχι, ανάλογα με τις ανάγκες διατήρησης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος σε συνάρτηση με τις οικονομικές και κοινωνικές απαιτήσεις των κατοίκων και των χρηστών της περιοχής.

Ανθρώπινες Δραστηριότητες

Η περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης εμφανίζει αγροτικό χαρακτήρα και μάλιστα με έντονα τα στοιχεία της ευημερίας και της τάσης συνεχούς ανάπτυξης. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η γεωργία απασχολεί το 63% του πληθυσμού της περιοχής, με κύρια προϊόντα τις πατάτες, το καλαμπόκι, τις φράουλες και τα κηπευτικά.

Η κτηνοτροφία ελευθέρας βοσκής, αποτελεί συμπληρωματικό κλάδο απασχόλησης των γεωργών και αφορά κυρίως βοοειδή για παραγωγή γάλακτος και σε μικρότερους αριθμούς αιγοπρόβατα.

Βασική δραστηριότητα που ασκείται στους υγρότοπους της περιοχής αποτελεί η αλιεία, με μόνιμες ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις (διβάρια) στις λιμνοθάλασσες Άραξος (Πάπα), Πρόκοπος και Κοτύχι, τις οποίες εκμεταλλεύονται τοπικοί συνεταιρισμοί. Κυριότερα αλιευόμενα και εμπορεύσιμα είδη είναι οι κέφαλοι, τα λαβράκια, τα χέλια και οι τσιπούρες. Η μεγάλη παραγωγή της λιμνοθάλασσας Άραξος την κατέστησε προμηθευτή του Βατικανού από τον 4ο μέχρι τον 10ο αιώνα μ.Χ., εξ’ου και η ονομασία «Λιμνοθάλασσα Πάπα». Στη σύγχρονη εποχή, το Κοτύχι αποτελεί σημαντικό προμηθευτή της Ιταλίας σε χέλια.

Ο τουρισμός αποτελεί εξελισσόμενο τομέα απασχόλησης στην ευρύτερη περιοχή. Αναπτύσσεται κυρίως στις βόρειες παραλίες της προστατευόμενης περιοχής (Καλόγρια) και στα επίνεια των αστικών κέντρων στη Βάρδα (Κουνουπέλι) και στα Λεχαινά (Κοτύχι). Οργανωμένες τουριστικές μονάδες λειτουργούν στην Καλόγρια και στον Μπρινιά, αν και παρατηρείται έντονη ανάπτυξη των εποχικών εκμεταλλεύσεων στις παραλίες της περιοχής, λόγω της αυξημένης χρήσης των για ημερήσια αναψυχή κατά τους θερινούς μήνες.

Φυλλάδια – Αφίσες

Σας παραθέτουμε μία λίστα από ενημερωτικά φυλλάδια και αφίσες που μπορείτε να κατεβάσετε στον υπολογιστή σας.

• Φυλλάδιο για 3 Εθνικά Πάρκα: Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού, Εθν.Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς και Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας.
• Φυλλάδιο/Λεύκωμα για το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς (Ελληνικά – English).
• Φυλλάδιο για το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς (Ελληνικά – English) (A ΌΨΗ/SIDE A & Β ΌΨΗ/SIDE B).
• Φυλλάδιο για το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς (Français – Deutsch).
• Περιληπτικό φυλλάδιο σε τέσσερις γλώσσες (Ελληνικά, English, Français, Deutsch).
• Φυλλάδιο Δραστηριοτήτων και Διαδρομών στο Εθνικό Πάρκο (Ελληνικά – English).

και

• Μεγάλη Αφίσα Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς.
• Μικρή Αφίσα “Δάσος της Στροφυλιάς”.
• Μικρή Αφίσα “Αμμόλοφοι ή Θίνες”.
• Μικρή Αφίσα “Ασβεστολιθικοί λόφοι”.
• Μικρή Αφίσα “Υγρότοποι”.

Πώς να έρθετε

Με αυτοκίνητο: Η περιοχή προσεγγίζεται μέσω της εθνικής οδού Πατρών-Πύργου ακολουθώντας τις εξόδους προς τα παρακάτω χωριά.

Η επίσκεψη σας μπορεί να ξεκινήσει από το Κέντρο Πληροφόρησης Δάσους Στροφυλιάς – Λιμνοθάλασσας Κοτύχι, το οποίο βρίσκεται στο Λάππα Αχαΐας, 37 χλμ. νότια της Πάτρας και 60 χλμ. βόρεια του Πύργου. Μέσω του Λάππα και 10 χλμ. δυτικά προς την παραλία Καλόγρια, θα προσεγγίσετε το βόρειο τμήμα του δάσους, τη λιμνοθάλασσα Πρόκοπος, τα Μαύρα Βουνά και τις φημισμένες παραλίες της περιοχής. Μέσω της Βάρδας, 46 χλμ. νότια της Πάτρας και 51 χλμ. βόρεια του Πύργου, θα προσεγγίσετε το ακρωτήριο Κουνουπέλι το οποίο αποτελεί όριο των νομών Αχαΐας και Ηλείας και προσφέρει εξαιρετική θέα στο σύνολο σχεδόν της προστατευόμενης περιοχής. Η λιμνοθάλασσα Κοτύχι βρίσκεται νοτιότερα, 60 χλμ. από την Πάτρα και 37 χλμ. από τον Πύργο και προσεγγίζεται από το χωριό Αρετή.

Με τρένο από Αθήνα μέσω Κορίνθου για Λάππα, Βάρδα, Λεχαινά.

Με λεωφορείο ΚΤΕΛ από Πάτρα για Λάππα, Καλόγρια (το καλοκαίρι), Βάρδα, Λεχαινά.

Με αεροπλάνο με ναυλωμένες πτήσεις προς Άραξο. Το αεροδρόμιο βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το βόρειο τμήμα της προστατευόμενης περιοχής και σε απόσταση 8 χλμ. από το Λάππα.

Θέσεις Θέας

Μαύρα Βουνά

Οι ασβεστολιθικοί λόφοι των Μαύρων Βουνών δεσπόζουν στο βόρειο τμήμα του Εθνικού Πάρκου. Από το κιόσκι κάτω από την εκκλησία της Παναγίας, σε υψόμετρο 100 μ. περίπου, θα απολαύσετε μια πανοραμική θέα προς τη λιμνοθάλασσα Πρόκοπος, το βόρειο τμήμα του δάσους Στροφυλιάς με τις κουκουναριές αλλά και τα κάθετα βράχια των Μαύρων Βουνών.

Μην ξεχάσετε τα κιάλια σας, τη φωτογραφική μηχανή και πόσιμο νερό!

Πρόσβαση: από το εικονοστάσι που βρίσκεται επί του δρόμου Αράξου – Καλόγριας, κοντά στο εξωκλήσι του Αγίου Πέτρου, ακολουθούμε ανηφορικό άστρωτο δρόμο, μέχρι το ξύλινο κιόσκι ή το εκκλησάκι της Παναγιάς.

Διάρκεια: 20’ ανάβαση, Μήκος: 1000 μ. συνολικά

Οικοτουριστικό Κέντρο Λιμνοθάλασσας Πρόκοπος

Από τα ξύλινα σπιτάκια στην όχθη της λιμνοθάλασσας Πρόκοπος, θα παρατηρήσετε από κοντά τον υγρότοπο και τους φτερωτούς του κατοίκους (ερωδιούς, φαλαρίδες, βουτηχτάρια, κορμοράνους και καλαμοκανάδες ανάλογα με την εποχή), το δάσος κουκουναριάς με τα δέντρα να φτάνουν ως το νερό, και τα Μαύρα Βουνά που οριοθετούν τη λιμνοθάλασσα προς το βορρά. Μπορείτε να ανεβείτε στο παρατηρητήριο για μια εποπτική εικόνα ή να περπατήσετε γύρω από τα σπιτάκια. Αποφύγετε το περπάτημα την άνοιξη γιατί αρκετά πουλιά φωλιάζουν στις όχθες.

Πρόσβαση: θα συναντήσετε τα ξύλινα σπιτάκια στα δεξιά σας, στο δρόμο από Μετόχι προς Καλόγρια.

Διάρκεια: όσο θέλετε

Μήκος: 500μ. νότια, προς την πελάδα (ξύλινη καλύβα στο νερό) των ψαράδων

Κουνουπέλι – πυροφυλάκιο

Το ακρωτήριο Κουνουπέλι βρίσκεται στη μέση του Εθνικού Πάρκου και αποτελεί το δυτικό όριο των νομών Αχαΐας και Ηλείας. Από το πυροφυλάκιο, σε υψόμετρο 47 μ., θα απολαύσετε μια πανοραμική θέα του δάσους Στροφυλιάς, από τα Μαύρα Βουνά στο βορρά μέχρι τη λιμνοθάλασσα Κοτύχι στο νότο. Δυτικά, θα έχετε απεριόριστη θέα προς τη θάλασσα και το Ιόνιο πέλαγος. Μην ξεχάσετε τη φωτογραφική μηχανή!

Πρόσβαση: από την Παλιά Μανωλάδα προς Κουνουπέλι, στο τέρμα της ασφάλτου ακολουθούμε το χαλικόδρομο αριστερά και ανηφορίζουμε το λόφο προς το πυροφυλάκιο.

Διάρκεια: 15’ ανάβαση, Μήκος: 800 μ. συνολικά

Δραστηριότητες

Πεζοπορία: μπορείτε να περπατήσετε σε όλη την έκταση του Εθνικού Πάρκου, σε έδαφος ομαλό και κάτω από τη σκιά των δέντρων, πλάι στις λιμνοθάλασσες ή στην αμμουδιά.

Ποδηλασία: μπορείτε να καλύψετε τα 22.000 στρέμματα του δάσους εύκολα και ευχάριστα, ακολουθώντας τους δασικούς δρόμους που το διασχίζουν.

Κολύμβηση: μπορείτε να απολαύσετε τα πεντακάθαρα νερά του Ιονίου σε 15 χιλιόμετρα αμμουδιάς κατά μήκος του Εθνικού Πάρκου.

Παρατήρηση πουλιών: με κιάλια ή τηλεσκόπιο μπορείτε να εντοπίσετε και να απολαύσετε τους φτερωτούς κατοίκους των υγροτόπων, του δάσους και της ακτής.

Φωτογράφηση: είτε σας αρέσουν τα τοπία και τα ηλιοβασιλέματα, είτε τα πορτραίτα ζώων και φυτών, το Εθνικό Πάρκο προσφέρει ατελείωτες ευκαιρίες σε ερασιτέχνες (και επαγγελματίες) φωτογράφους να απαθανατίσουν μοναδικές εικόνες.

Επίσκεψη στο Κέντρο Πληροφόρησης: θα ενημερωθείτε για την προστατευόμενη περιοχή και θα δείτε τα πορτραίτα κάποιων από τους κατοίκους της

Αξιοθέατα

Τείχος Δυμαίων

Βόρεια της λίμνης Πρόκοπος βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του Τείχους Δυμαίων. Κτίστηκε γύρω στα 1250 π.Χ. σε μια φυσικά οχυρή θέση των Μαύρων Βουνών που δεσπόζει στην περιοχή. Η μυθολογία αναφέρει ότι το έκτισε ο Ηρακλής στον αγώνα του κατά του Αιγεία, βασιλέα των Ηλείων. Τελευταία, πολεμικά γεγονότα συνέβησαν σ’ αυτό κατά την γερμανική κατοχή οπότε και χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς για την εγκατάσταση αντιαεροπορικών όπλων.

Κουνουπέλι

Στο ακρωτήριο Κουνουπέλι, στο ΒΑ τμήμα του βράχου βρίσκονται τα ερείπια ενός μικρού κάστρου της εποχής της Φραγκοκρατίας. Στην κορυφή του λόφου και κάτω από το παρατηρητήριο βρίσκονται οι εγκαταστάσεις ενός
παλιού παράκτιου πυροβολείου. Κάτω από το λόφο, στην περιοχή Λουτρών Υρμίνης, βρίσκονται εγκαταλειμμένα τα παλιά ιαματικά λουτρά, με τα νερά της πηγής να βγαίνουν από μια σπηλιά στη βάση του βράχου.

Παλαιοπαναγιά Μανωλάδος

Στην είσοδο της Παλιάς Μανωλάδας βρίσκεται Βυζαντινή εκκλησία που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα.

Οδηγός Συμπεριφοράς

Τί να προσέξετε:

1. Απολαύστε τη φύση και αφήστε την καθαρή από σκουπίδια – μην περιμένετε να τα μαζέψει κάποιος «άλλος».
2. Μην παίζετε με τη φωτιά! Τα πευκοδάση «αρπάζουν» εύκολα και δεν συγχωρούν κανέναν.
3. Ευκαιρία για περπάτημα! Αφήστε το αυτοκίνητό σας στους διαμορφωμένους χώρους στάθμευσης και τους υπόλοιπους χώρους αφήστε τους στη φύση.
4. Για τη διαμονή σας, προτιμήστε κάποιο από τα ξενοδοχεία ή τα ενοικιαζόμενα δωμάτια της περιοχής. Η ελεύθερη κατασκήνωση δεν επιτρέπεται γιατί είναι επικίνδυνη, κυρίως για το δάσος!
5. Χελώνες, καρδερίνες και τα υπόλοιπα είδη ζώων που ζουν στο Εθνικό Πάρκο, δεν θέλουν να μετακομίσουν στο σπίτι σας – αφήστε τα στο δικό τους.
6. Κάποια από τα είδη φυτών που ζουν στο Εθνικό Πάρκο είναι σπάνια – φωτογραφήστε τα αλλά μην τα κόψετε, μπορεί να χαθούν για πάντα.
7. Αναζητήστε πληροφορίες από τη σήμανση, το ενημερωτικό υλικό και το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης, ώστε η επίσκεψη σας να είναι ευχάριστη για όλους!

Οδηγός Καλής Συμπεριφοράς

Θεσμικό Πλαίσιο

Με τον Ν. 3044/2002, ιδρύονται στην Ελλάδα 25 Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων περιοχών. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς. Αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου κοινωφελούς χαρακτήρα, που εποπτεύεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Διοικείται από 11μελές Διοικητικό Συμβούλιο στη σύνθεση του οποίου διασφαλίζεται η εκπροσώπηση της κεντρικής διοίκησης (Υπουργεία), της τοπικής αυτοδιοίκησης όλων των βαθμίδων (Περιφέρεια, Δήμοι), των παραγωγικών τάξεων, των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και της επιστημονικής κοινότητας.

Ως έδρα του Φορέα Διαχείρισης ορίστηκε το Λάππα του Δήμου Δυτικής Αχαΐας όπου βρίσκονται τα γραφεία του και το Κέντρο Πληροφόρησης Δάσους Στροφυλιάς – Λιμνοθάλασσας Κοτύχι. Η περιοχή αρμοδιότητάς του καλύπτει μια έκταση 143.000 στρεμ. που μοιράζεται στις Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας και Ηλείας. Βρίσκεται στο Δ-ΒΔ τμήμα του οδικού άξονα Πάτρας- Πύργου, 18 – 50 χλμ., μεταξύ των Δήμων Δυτικής Αχαΐας (Π.Ε. Αχαΐας) και Ανδραβίδας – Κυλλήνης (Π.Ε. Ηλείας). Τα όρια της προστατευόμενης περιοχής εκτείνονται από το ακρωτήριο του Αράξου (Π.Ε. Αχαΐας) μέχρι πριν από τα Λεχαινά (Π.Ε. Ηλείας) και περικλείουν μια λωρίδα γης μήκους 30 χλμ. και κυμαινόμενου πλάτους από 0,5 έως 4 χλμ.

Σκοποί

Σκοπός της λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης, είναι η προστασία των ενδιαιτημάτων της προστατευόμενης περιοχής και συγκεκριμένα των υγροτόπων, των αμμολόφων και του δάσους κουκουναριάς (Pinus pinea) της Στροφυλιάς – του πιο εκτεταμένου δάσους κουκουναριάς στην Ελλάδα. Παράλληλα με την προστασία, στόχος του φορέα είναι και η παροχή πληροφοριών και ενημέρωσης για την οικολογική σημασία της περιοχής, η προώθηση της ευαισθητοποίησης στους πολίτες καθώς και η υλοποίηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ξενάγησης και οικοτουρισμού.

Προτεραιότητες για το Φορέα Διαχείρισης αποτελούν η καταγραφή και παρακολούθηση (monitoring) των τύπων οικοτόπων και των ειδών πανίδας και χλωρίδας της προστατευόμενης περιοχής, η διαχείριση του δάσους με σκοπό την διατήρηση και την ενίσχυση της κουκουναριάς (Pinus pinea), η συνεχής παρακολούθηση της ποιότητας του νερού στις λιμνοθάλασσες, η προστασία των αμμολόφων της παραλιακής ζώνης και τέλος η ενημέρωση κατοίκων και επισκεπτών για τις αξίες της περιοχής με σκοπό την ευαισθητοποίησή τους απέναντι στους κινδύνους που αντιμετωπίζει.

Κέντρο Πληροφόρησης

Ένα από τα πιο σημαντικά αντικείμενα δραστηριότητας του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφιλιάς είναι η ενημέρωση του κοινού και η ευαισθητοποίησή του σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, ιδιαίτερα όσον αφορά το Εθνικό Πάρκο. Τα χαρακτηριστικά και η θέση της προστατευόμενης περιοχής την καθιστούν ιδιαίτερα σημαντική για τη βιοποικιλότητα που παρουσιάζει, τους φυσικούς πόρους, την αναψυχή, αλλά και την αγροτική – κτηνοτροφική παραγωγή. Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην εντατική χρήση της από κατοίκους και επισκέπτες, γεγονός που καθιστά την ανάγκη για ενημέρωση των πολιτών βαρύνουσας σημασίας.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Φορέας Διαχείρισης, έχει αναλάβει τη λειτουργία του Κέντρου Πληροφόρησης Δάσους Στροφιλιάς – Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου, το οποίο βρίσκεται στο Λάππα Αχαΐας, 4 χλμ περίπου από τον πυρήνα (Ζώνη Α’: Περιοχή Προστασίας της Φύσης)  (υπερσύνδεση) του Εθνικού Πάρκου. Το Κέντρο Πληροφόρησης στεγάζεται σε οίκημα των αρχών του 20ου αιώνα, τμήμα των εγκαταστάσεων του Βασιλικού Κτήματος Μανωλάδος1 το οποίο έχει χαρακτηριστεί «Έργο Τέχνης» με Υπουργική Απόφαση του 1982 (υπερσύνδεση). Το κτήριο ανακατασκευάστηκε το 1995 από το ΥΠΕΧΩΔΕ στο πλαίσιο κοινοτικού προγράμματος ENVIREG του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον», ενώ η χρήση του παραχωρήθηκε στο Φορέα Διαχείρισης το 2007 από τον τέως Δήμο Λαρίσου.

Χλωρίδα/Πανίδα

Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς είναι διεθνώς σημαντικό για τα πουλιά, που είναι από τα πολυτιμότερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος και αποτελούν δείκτες της υγείας των οικοσυστημάτων, της κατάστασης των επιμέρους τύπων οικοτόπων στους οποίους είναι προσαρμοσμένα να ενδιαιτούν, αλλά και της ποιότητας ζωής.

Από τα 442 είδη πτηνών που υπάρχουν στην Ελλάδα τα 261 έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή (ποσοστό 59% περίπου). Από αυτά τα 79 αποτελούν είδη προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Παράρτημα Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ (η μέχρι σήμερα 79/409/ΕΟΚ), ενώ 40 είδη εντάσσονται σε μια από τις κατηγορίες κινδύνου του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων για την Ελλάδα.

Η σημασία της περιοχής για αρκετά αναπαραγόμενα είδη είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική. Από τα είδη που φωλιάζουν τα 23 περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ, μεταξύ αυτών και παγκοσμίως απειλούμενα είδη όπως η Βαλτόπαπια Aythya nyroca και το Κιρκινέζι Falco naumanni.

Ποικιλία στο Χώρο και το Χρόνο

Η μεγάλη ποικιλία οικοτόπων σε συνδυασμό με άλλους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες (κλίμα, έδαφος κλπ.) αποτελούν την κύρια αιτία για την ύπαρξη μεγάλης ποικιλίας ειδών ορνιθοπανίδας. Η ποικιλία αυτή γίνεται ακόμα πιο εμφανής ανάμεσα στις εποχές του έτους, καθώς με εξαίρεση τους μόνιμους κατοίκους που διαβιούν στην περιοχή, υπάρχουν και αυτοί που την επισκέπτονται, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς βορειότερες (εαρινή μετανάστευση) ή νοτιότερες (φθινοπωρινή μετανάστευση) περιοχές, αλλά και αυτοί που ταξιδεύουν στην περιοχή προκειμένου να φωλιάσουν ή να περάσουν το χειμώνα τους (διαχείμαση).

Η εαρινή μετανάστευση ξεκινά μέσα στο Φεβρουάριο για είδη όπως ο μαχητής (Philomachus pugnax), η χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), η σαρσέλα(Anas querquedula) και η λιμόζα(Limosa limosa) και συνεχίζεται έως το Μάιο ή και τις αρχές Ιουνίου. Είναι μαζικότερη και πιο εντυπωσιακή από τη φθινοπωρινή και πολλά είδη περνούν σε μεγάλους αριθμούς, όπως ο καλαμοκανάς(Himantopus himantopus), η νανοσκαλίδρα(Calidris minuta), η δρεπανοσκαλίδρα(Calidris ferruginea), ο θαλασσοσφυριχτής (Charadrius alexandrinus), η σαρσέλα(Anas querquedula) και διάφοροι τρύγγες, όπως ο βαλτότρυγγας (Tringa stagnatilis) ο λασπότρυγγας (Tringa glareola) και ο πρασινοσκέλης (Tringanebularia).

Τα σημαντικότερα είδη που μεταναστεύουν στην περιοχή για να φωλιάζουν, αναδεικνύοντας την αξία της, είναι ο μικροτσικνιάς(Ixobrychus minutus), ο πορφυροτσικνιάς(Ardea purpurea), η σαρσέλα(Anas querquedula), ο φιδαετός(Circaetusgallicus), το κιρκινέζι(Falconaumanni), ο καλαμοκανάς(Himantopus himantopus), το νεροχελίδονο(Glareola pratincola), το νανογλάρονο(Sterna albifrons), το γιδοβύζι(Caprimulgus europaeus), η μικρογαλιάνδρα(Calandrella brachydactyla) κ.α. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι το έτος 2010 ένα ζευγάρι λευκών πελαργών (Ciconiaciconia) έφτιαξε τη φωλιά του στο χωριό Μετόχι, γεγονός που προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον, καθώς είναι η πρώτη φορά μετά από δεκαετίες που το συγκεκριμένο είδος φώλιασε στην Πελοπόννησο.

Ως εποχή διαχείμασης στην περιοχή, καθορίζεται η περίοδος από το Νοέμβριο έως και το Φεβρουάριο. Κατά την περίοδο αυτή αρκετά είδη πουλιών μεταναστεύουν από τη βόρεια Ευρώπη προς τη Μεσόγειο για ευκολότερη εξεύρεση τροφής. Στα υδρόβια είδη η έναρξη της μετανάστευσης ποικίλλει ανάλογα με το είδος, ενώ το μέγεθος των μετακινούμενων πληθυσμών εξαρτάται από τη δριμύτητα του χειμώνα στη βόρεια Ευρώπη. Μεταξύ των ειδών που διαχειμάζουν στην περιοχή συγκαταλέγονται η βαρβάρα(Tadorna tadorna), η ψαλίδα(Anas acuta), η χουλιαρόπαπια(Anas clypeata), το σφυριχτάρι(Anas penelope), το κιρκίρι(Anas crecca), το γκισάρι(Aythya ferina), το ευρωπαϊκό βροχοπούλι (Pluvialis apricaria),η καλημάνα(Vanellus vanellus) κ.α.

Επίσης, κατά την εποχή διαχείμασης αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός ειδών που διαβιούν όλο το χρόνο στην περιοχή όπως είναι το νανοβουτηχτάρι (Tachybaptus ruficollis), ο αργυροτσικινιάς (Ardea alba), ο σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea), η πρασινοκέφαλη πάπια(Anas platyrhynchos), η βαλτόπαπια(Aythya nyroca), ο καλαμόκιρκος(Circus aeruginosus), η νερόκοτα(Gallinula chloropus), η φαλαρίδα (Fulica atra) κ.α.

Σύνοψη της Ορνιθολογικής Σημασίας του Εθνικού Πάρκου
 
Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς:

• Βρίσκεται πάνω στο νοητό δυτικό διάδρομο μετανάστευσης που ακολουθεί τη δυτική ακτογραμμή της Ελλάδας από την Αλβανία μέχρι τη χερσόνησο της Μεθώνης (Μεσσηνία) και η οποία συνεχίζεται για τα μεταναστευτικά πουλιά, είτε με απευθείας διάχυση της Μεσογείου είτε συνεχιζόμενη προς Κύθηρα, Αντικύθηρα, Κρήτη. Με εξαίρεση τον «προωθημένο σταθμό» της λιμνοθάλασσας Γιάλοβας, στην Πύλο, το Κοτύχι είναι η τελευταία και αντίστροφα η πρώτη μιας σειράς σημαντικών υγροτόπων διεθνούς σημασίας κατά μήκος των δυτικών ακτών της βαλκανικής από τη Δαλματία μέχρι τη Νότια Πελοπόννησο (Neretva, Hutovo Blato, Skadar λίμνη, Δέλτα Drini, Δέλτα Καλαμά, Αμβρακικός, Μεσολόγγι).

• Είναι ο μοναδικός Υγρότοπος Διεθνούς Σημασίας Ramsar στο γεωγραφικό διαμέρισμα Πελοποννήσου.

• Η μεγάλη ετερογένεια υγροτοπικών και στεριανών οικοσυστημάτων που παρουσιάζει, δημιουργεί ένα μοναδικό συνδυασμό στην Ελλάδα, ικανό να φιλοξενήσει μεγάλη ποικιλία ειδών πουλιών με διαφορετικές απαιτήσεις (υδρόβια, δασόβια, μεταναστευτικά).

• Οι συνθήκες διαχείμασης για τα πουλιά είναι ευνοϊκές λόγω του ήπιου χειμώνα.

• Το υγροτοπικό σύμπλεγμα από τη λιμνοθάλασσα του Αράξου μέχρι το Κοτύχι, αποτελεί φυσική συνέχεια προς το νότο του πολύ σημαντικού υγροτοπικού συμπλέγματος των υγροτόπων Μεσολογγίου, Αιτωλικού, Δέλτα Αχελώου.

• Αποτελεί τόπο φιλοξενίας και των εννέα (9) ειδών ερωδιών σε μεγάλους αριθμούς, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εκ των οποίων τα εφτά (7) αποτελούν είδη προτεραιότητας.
• Είναι από τις κορυφαία σημεία της Ελλάδας για την αναζήτηση μεταναστευτικών παρυδάτιων πουλιών, ιδιαίτερα την άνοιξη και το φθινόπωρο.

• Είναι Εθνικής σημασίας για το φώλιασμα του μικροτσικνιά (Ixobrychus minutes), ο οποίος παρατηρείται στο εκτενές σύστημα καλαμιώνων της περιοχής και του πορφυροτσικνιά (Ardea purpurea), η συμπεριφορά του οποίου καθιστά δύσκολη την παρατήρησή του.

• Είναι σημαντική για το φώλιασμα της σπάνιας βαλτόπαπιας (Aythya nyroca), που είναι ένα από τα εννέα (9) παγκοσμίως απειλούμενα είδη και από τις σημαντικότερες της επικράτειας για την αναπαραγωγή του καλαμοκανά (Himantopus himantopus), με το χαρακτηριστικό και θορυβώδες κάλεσμά του, του νεροχελίδονου (Glareola pratincola), που φωλιάσει στις ανοιχτές περιοχές κοντά στο υγροτοπικό σύστημα και του πολύ μικρού νανογλάρονου (Sterna albifrons).

• Αποτελεί τόπο παρατήρησης ενός πληθυσμού από κιρκινέζια (Falco naumanni) στην πόλη των Λεχαινών, όπου φωλιάζουν στις στέγες των σπιτιών και σε τρύπες των τοίχων. Το κιρκινέζι είναι ένα από τα εννέα (9) παγκοσμίως απειλούμενα είδη.

• Είναι από τις καλύτερες στην Ελλάδα για τον καλαμόκιρκο (Circus aeruginosus), το χειμώνα.

• Τόπος παρατήρησης ασυνήθιστων για την Ευρώπη πτηνών όπως το σταυλοχελίδονο (Hirundo rustica) και η κιτρινοσουσουράδα (Motacilla flava), η οποία το χειμώνα μεταμορφώνει με τις κίτρινες αποχρώσεις της το τοπίο στο Κοτύχι.

• Θέση προσέλευσης σπανίων ειδών όπως ο αμμοδρόμος (Cursorius cursor), ο γελαδάρης (Bubulcus ibis) και ο βουνοσφυριχτής (Charadrius morinellus).

ΧΑΡΤΗΣ – GIS ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Καλώς ορίσατε στις Web GIS Εφαρμογές του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς.
 

Μπορείτε να πλοηγηθείτε στις παρακάτω εφαρμογές:
 
 
Περιήγηση στο Εθνικό Πάρκο
 
Link: http://79.129.18.78/flexviewers/Periigisi_Ethniko_Parko/
 
Περιηγηθείτε στο Εθνικό Πάρκο μέσα από τη χαρτογραφική μας εφαρμογή! Ανακαλύψτε πληροφορίες για περιβαλλοντικά στοιχεία της προστατευόμενης περιοχής, όπως για τους τύπους οικοτόπων, και ακολουθήστε τις ποδηλατικές και πεζοπορικές διαδρομές που σας προτείνουμε μέσα στην Προστατευόμενη περιοχή.

 
 
Πιέσεις και Δραστηριότητες
 
Link: http://79.129.18.78/flexviewers/pieseis_drastiriotites/
 
Ενημερωθείτε για τις πιέσεις που αντιμετωπίζει το Εθνικό Πάρκο από ανθρώπινες δραστηριότητες και φυσικά φαινόμενα. Παρακολουθήστε την πορεία υλοποίησης έργων μέσω των γνωμοδοτήσεων του Φορέα Διαχείρισης που αφορούν στις χρήσεις γης και στις επιτρεπόμενες δραστηριότητες στην Προστατευόμενη και στην Ευρύτερη Περιοχή.

 
 

Παρακολούθηση Φυσικού Περιβάλλοντος
 
Link: http://79.129.18.78/flexviewers/Parakolouthisi_Fisikou_Perivallontos/
 
Αναζητείστε πληροφορίες και μάθετε για τα φυτά, τα ζώα και τους τύπους οικοτόπων που εμφανίζονται στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς.

Αμμόλοφοι – Θίνες

Βγαίνοντας από το μεικτό δάσος χαλεπίου πεύκης και κουκουναριάς και οδεύοντας προς την παράκτια ζώνη, συναντά κανείς το σπάνιο και απειλούμενο βιότοπο των αμμολόφων ή θινών. Οι θίνες σχηματίζονται από θαλάσσια άμμο μετακινούμενη με τη βοήθεια των δυτικών ανέμων και των κυμάτων του Ιονίου πελάγους. Η διαδικασία αυτή είναι που τους προσδίδει την χαρακτηριστική κυματοειδή τους μορφή με κατεύθυνση από βορρά προς νότο. Καταλαμβάνουν μια έκταση 2000 στρεμμάτων, μπορούν να φτάσουν σε ύψος έως 10 μέτρα και σε πλάτος από 20-500 μέτρα.

Οι θίνες είναι ένας τύπος παράκτιου οικοτόπου, και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για ολόκληρο το οικοσύστημα του δάσους και των υγροτόπων. Αποτελούν φυσικό φίλτρο και αντιπλημμυρικό φράγμα για το αλμυρό νερό, απορροφούν την ενέργεια των κυμάτων αποτρέποντας με αυτό τον τρόπο τη διάβρωση της παράκτιας ζώνης και προσφέρουν προστασία για την άγρια πανίδα και χλωρίδα. Τα φυτά που ευδοκιμούν στις αμμουδερές παραλίες, όπως το κρίνο της θάλασσας (Pancratium maritimum), η αμμοφίλα (Ammophila arenaria), η γαλακτίτης (Galactites tomentosa), είναι προσαρμοσμένα έτσι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν το αφιλόξενο αυτό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από δυνατούς ανέμους, υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι και άμμο.
Στις αμμώδεις παραλίες πλήθος ειδών φωλιάζουν, γεννούν και αναζητούν την τροφή τους, από τα παρυδάτια πουλιά που τσιμπολογούν ασπόνδυλα μέχρι την απειλούμενη χελώνα Caretta caretta που εναποθέτει τα αυγά της μέσα στην άμμο τους καλοκαιρινούς μήνες.

 
 
Το Δάσος της Στροφυλιάς

Στο βορειοδυτικό τμήμα της προστατευόμενης περιοχής βρίσκεται το περίφημο δάσος της Στροφυλιάς που είναι το πιο εκτεταμένο δάσος κουκουναριάς (Pinus pinea) σε όλη την Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.

Το δάσος Στροφυλιάς, συνολικής έκτασης 22.000 στρεμμάτων, καλύπτει μία παραλιακή δασική λωρίδα μέσου πλάτους περίπου 1.250μ. με μικρά ή μεγάλα διάκενα και ξέφωτα. Στα ανατολικά και νότια όριά του, καθώς και κατά θέσεις, υπάρχουν λιμνάζοντα νερά και φυσικά ή τεχνητά κανάλια, που συντελούν στο σχηματισμό μιας αλληλουχίας υγρών (με γλυκά και υφάλμυρα νερά) και χερσαίων βιοτόπων. Η αλληλουχία αυτή δημιουργεί ένα οικοσύστημα μεγάλης βιοποικιλότητας.

Το δάσος της Στροφυλιάς απαρτίζεται από τρία κυρίαρχα είδη δέντρων, την κουκουναριά (Pinus pinea), την χαλέπιο πεύκη (Pinus halepensis) και την ήμερη βελανιδιά (Quercus macrolepis). Από τα είδη αυτά, η χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis) καταλαμβάνει τη μεγαλύτερη έκταση και εμφανίζεται αμιγής κυρίως κατά μήκος της αμμώδους παραλίας και των θινών, ενώ στα εσωτερικά τμήματα του δάσους σχηματίζονται μεικτές συστάδες με κυρίαρχο είδος την κουκουναριά (Pinus pinea). Η κουκουναριά καταλαμβάνει μικρότερη έκταση και εμφανίζεται αμιγής στο ανατολικό τμήμα του δάσους. Τέλος, στο ανατολικό τμήμα του δάσους, εμφανίζεται σε πολύ μικρή έκταση και η ήμερη βελανιδιά (Quercus macrolepis) σχηματίζοντας κυρίως αμιγείς ή σε μικτές συστάδες με την κουκουναριά.

Η κουκουναριά, γνωστή σε όλους μας από το εδώδιμο καρπό της, είναι ένα ευαίσθητο είδος με περιορισμένη μεσογειακή εξάπλωση. Προτιμά τα αμμώδη ή αμμοαργιλώδη εδάφη και για αυτό τη συναντά κανείς σε πεδινές εκτάσεις κοντά στη θάλασσα.

Στην Στροφυλιά, το μεγαλύτερο μέρος των κουκουναριών βρίσκεται προστατευμένο πίσω από τις συστάδες χαλεπίου πεύκης που φυτρώνουν ως τη θάλασσα. Με αυτόν τον τρόπο, προστατεύονται από τους ισχυρούς ανέμους και την  αλατότητα του θαλασσινού νερού. Η πλειοψηφία των κουκουναριών που απαντώνται στο δάσος έχουν ηλικία 100-200 χρονών. Τα τελευταία χρόνια, η κουκουναριά αντιμετωπίζει προβλήματα φυσικής αναγέννησης και για αυτό το λόγο η αναπαραγωγή της υποβοηθείται με την φύτευση νεαρών δενδρυλλίων.

Άλλα είδη που απαντώνται σε μικρότερους αριθμούς είναι η γκορτσιά (Pyrus amygdaliformis), η τσικουδιά (Pistacia terebinthus) το θαμνοκέδρο (Juniperus phoenica), το πουρνάρι (Quercus coccifera) και ο φράξος (Fraxinus augustifolius), Στο δάσος δεν εμφανίζεται συνεχής θαμνώδης υπόροφος. Μόνο σε θέσεις όπου διασπάται η κομοστέγη αναπτύσσεται, ανάλογα των κάθε φορά ειδικών συνθηκών, θαμνώδης υπόροφος από είδη που συνθέτουν μακία βλάστηση ή φρύγανα.

Στο δάσος της Στροφυλιάς βρίσκουν καταφύγιο χερσαίες χελώνες, αλεπούδες, νυφίτσες, δενδροποντικοί και πολλά πουλιά όπως ο κούκος, ο νανόμπουφος, οι φυλλόσκοποι, κ.α. Ακόμη, το ζωντανό και νεκρό ξύλο των δέντρων αποτελεί ένα μικρο-ενδιαίτημα για ποικιλία εντόμων και μανιταριών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανακύκλωση της ύλης του δάσους.

 
 
Μαύρα Βουνά

Τα Μαύρα Βουνά βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της προστατευόμενης περιοχής, κάτω από τη λιμνοθάλασσα Άραξος και δίπλα από τη λιμνοθάλασσα Πρόκοπος.

Το όνομα τους το πήραν εξαιτίας της χαρακτηριστικής μαύρης όψης της βλάστησης όταν τα παρατηρεί κανείς από μακριά. Έχουν ύψος που φτάνει τα 240 μέτρα και αποτελούνται από συμπαγή ασβεστολιθικά πετρώματα με εμφανίσεις μητρικού πετρώματος.

Το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των λόφων αυτών καλύπτεται από αραιά δάση ήμερης βελανιδιάς (Quercus macrolepis), από χαμηλή βλάστηση αειφύλλων – πλατύφυλλων και από φρύγανα.

Πάνω στους ασβεστολιθικούς βράχους φιλοξενούνται ενδημικά της Ελλάδος είδη χλωρίδας όπως η κενταύρια του Nieder (Centaurea niederi) που συναντάται μόνο εδώ και στα στενά της Κλεισούρας στο Μεσολόγγι. Χαρακτηριστικοί θάμνοι που φύονται στα Μαύρα Βουνά είναι ο σχίνος, το θαμνοκυπάρισσο, η αγριελιά, η κουτσουπιά, η γκορτσιά ενώ από τα φρύγανα απαντάται συχνά η ασφάκα. Η έντονη βόσκηση και οι περιοδικές καλοκαιρινές πυρκαγιές κρατούν την κυρίαρχη βλάστηση θαμνώδη και χαμηλή, αυξάνοντας έτσι το ποσοστό των φρυγάνων.

Οι ασβεστολιθικοί όγκοι των Μαύρων Βουνών είναι οι κύριοι τροφοδότες του δάσους σε γλυκό νερό ενώ αποτελούν καταφύγιο για μικρά θηλαστικά και είδη ερπετών, καθώς και θέσεις φωλιάσματος για αρπακτικά πουλιά.

 
 
Υγρά Λιβάδια

Γύρω από τις λιμνοθάλασσες και τα έλη απλώνονται ανοιχτές εκτάσεις από λιβάδια ποικίλου μεγέθους που πλημυρίζουν εποχικά. Τους θερμούς μήνες τα λιβάδια είναι στεγνά και αποτελούν ενδιαίτημα φωλιάσματος για σπάνια είδη πουλιών όπως νεροχελίδονα (Glareola pratincola) και νανογλάρονα (Sterna albifrons).

Το χειμώνα όμως, τα περισσότερα λιβάδια πλημυρίζουν είτε σε όλη τους την έκταση είτε σε τμήματά τους, και για αυτό και θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι των υγροτόπων. Η βλάστηση ποικίλει ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εδάφους όπως η περιεκτικότητα σε αλάτι, το καθεστώς βόσκησης και προηγούμενες καλλιέργειες. Όπου υπάρχουν υψηλές συγκεντρώσεις αλάτων επικρατούν αλόφιλα είδη όπως η σαλικόρνια (Salicornia sp.), που σχηματίζει εντυπωσιακό χαλί βαθυκόκκινης βλάστησης τους φθινοπωρινούς μήνες.

 
 
Έλος Λάμιας

Λίγο νοτιότερα από τον Πρόκοπο συναντά κανείς το έλος της Λάμιας, ένα ρηχό βάλτο εκτεταμένης όμως επιφάνειας. Μόνο ένας δρόμος χωρίζει τη Λάμια από τον Πρόκοπο και όταν υπάρχουν πολλές βροχοπτώσεις, τα δύο συστήματα επικοινωνούν.

Το έλος πήρε το όνομά του από ένα θρύλο , το οποίο με τις δυνατές του φωνές στοίχειωνε , αποδείχθηκε πως οι ηχηρές αυτές κραυγές ανήκαν στον έναν ερωδιό που φώλιαζε.

Τυπικά φυτικά είδη των υγροτόπων είναι το αγριοκάλαμο (Phragmites australis), τα ψαθιά (Typha latifolia και Τ. angustata), οι φτελιές και ιτιές (Salix sp.) ενώ απαντώνται με μεγάλη συχνότητα το καλάμι (Arundo donax), η κύπερη (Cyperus longus) και τα βούρλα (Juncus maritimus).

 
 
Λιμνοθάλασσα Άραξος (ή Πάπα ή Καλόγρια)

Στα όρια της προστατευόμενης περιοχής, στο βορειοδυτικό άκρο της Πελοποννήσου βρίσκεται η λιμνοθάλασσα Άραξος.Έχει έκταση 4.500 στρέμματα και μέσο βάθος 0,5-2,5 μέτρα.

Διαχωρίζεται από τον Πατραϊκό κόλπο με μια επιμήκη αμμονησίδα και με εκτενείς αμμοθινικούς σχηματισμούς από το Ιόνιο.Το νερό και εδώ είναι υφάλμυρο και σε σχέση με τους υπόλοιπους υγροτόπους, παρουσιάζει υψηλότερη αλατότητα. Μόνιμοι κάτοικοι του Αράξου είναι οι γλάροι και οι ερωδιοί.

 
 
Λιμνοθάλασσα Πρόκοπος

Η λιμνοθάλασσα Πρόκοπος οριοθετείται βόρεια από τα Έχει έκταση . – έτσι και στον Πρόκοπο ασκείται ιχθυοκαλλιέργεια εκτατικής.

Ανάμεσα στους θαμώνες του Προκόπου συγκαταλέγονται φαλαρίδες, πάπιες, ερωδιοί, νανοβουτηχτάρια και καλαμοκανάδες.

 
 
Λιμνοθάλασσα Κοτύχι

Η λιμνοθάλασσα Κοτύχι είναι η μεγαλύτερη λιμνοθάλασσα της Πελοποννήσου με έκταση περίπου 7,500 στρέμματα και μέσο βάθος 0.40-1.0 μέτρα. Βρίσκεται βόρεια της περιοχής των Λεχαινών και στα δυτικά χωρίζεται από το Ιόνιο πέλαγος με στενή αμμολωρίδα μήκους 5χλμ.

Πρόκειται για τυπική μεσογειακή λιμνοθάλασσα και αποτελεί έναν σημαντικό τόπο για τη διαχείμαση, αναπαραγωγή και μετανάστευση υδροβίων πτηνών, πολλά από τα οποία βρίσκονται σε χαμηλούς αριθμούς σε άλλες περιοχές της χώρας. Εκτός από την ορνιθοπανίδα, το Κοτύχι είναι σημαντικός τόπος μετανάστευσης και διαβίωσης διαφόρων ειδών ψαριών μέχρι την περίοδο έναρξης της αναπαραγωγικής διαδικασίας όπου μεταναστεύουν στη θάλασσα. Για αυτό το λόγο αποτελεί φυσικό ιχθυοτροφείο το οποίο αξιοποιείται με παραδοσιακές μεθόδους ιχθυοσύλληψης, τα λεγόμενα διβάρια.